نشست «ایران‌شناسی در ژاپن» در بنیاد ایران‌شناسی برگزار شد
نشست تخصصی «ایران‌شناسی در ژاپن» با حضور هاشم رجب‌زاده، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات خارجی اوساکای ژاپن در بنیاد ایران‌شناسی برگزار شد.
به گزارش ایکنا، نشست تخصصی «ایران‌شناسی در ژاپن» با حضور هاشم رجب‌زاده، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات خارجی اوساکای ژاپن و پژوهشگر نام‌آشنای حوزه ایران‌شناسی، با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران و دانشجویان در بنیاد ایران‌شناسی برگزار شد.
این نشست به همت معاونت اطلاع‌رسانی و همکاری‌های علمی و بین‌المللی بنیاد ایران‌شناسی با هدف بررسی وضعیت ایران‌شناسی در ژاپن، معرفی فعالیت‌های پژوهشی رجب‌زاده و گسترش همکاری‌های علمی میان دو کشور ایران و ژاپن برگزار گردید.
در ابتدای برنامه، حمید بعیدی‌نژاد، معاون اطلاع‌رسانی و همکاری‌های علمی و بین‌المللی بنیاد، ضمن خیر مقدم به میهمان نشست، از تلاش‌ها و دستاوردهای علمی رجب‌زاده در معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی به مخاطبان ژاپنی قدردانی کرد و ایشان را یکی از چهره‌های اثرگذار در تداوم ارتباطات علمی میان دو کشور دانست.
رجب‌زاده در سخنان خود با تأکید بر ضرورت حفظ و معرفی گنجینه‌های مغفول‌مانده فرهنگ ایرانی، به معرفی برخی از آثار برجسته خود پرداخت.
وی از انتشار مجموعه رساله‌های کلامی فضل‌الله همدانی به‌عنوان یکی از پروژه‌های پرحجم خود یاد کرد که با همراهی دکتر حدادعادل و همکاری میراث فرهنگی ایران به نتیجه رسید.
وی سپس به فعالیت‌های گسترده خود در حوزه مطالعات ژاپن اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۵۲ که با عزیمت به ژاپن، به‌صورت جدی وارد حوزه ژاپن‌شناسی شدم. تا به امروز تلاش مستمر در شناساندن فرهنگ ایران‌زمین به ژاپن داشته‌ام و با افزایش آگاهی در حوزه فرهنگ و زبان ژاپنی، فکر می‌کنم کمتر کسی در آن سطح از شناخت متقابل فرهنگی بین دو کشور کار کرده است.
یکی از مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت دکتر رجب‌زاده، گردآوری و ترجمه سفرنامه‌های ژاپنی درباره ایران بوده است. وی از جمله به سفرنامه تاریخی «شیلا» اشاره کرد که توسط نخستین هیئت اعزامی ژاپن به ایران در دوران قاجار نگاشته شده است. این اثر که جزئیات دقیقی از ساختار اداری، نظامی و فرهنگی ایران در آن دوره ارائه می‌دهد، تاکنون چند بار به همت آستان قدس رضوی منتشر شده، اما به گفته وی، همچنان نیازمند نسخه‌ای آراسته‌تر برای مخاطبان است.
رجب‌زاده با اشاره به انتشار مقالات پژوهشی‌اش در قالب ستون «چشمه خورشید» در مجلاتی چون کلک و بخارا، از تلاش خود برای انتشار این مقالات در قالب کتاب یاد کرد. جلد نخست این مجموعه با همکاری انتشارات علم به چاپ رسید، اما به دلیل مشکلات نشر و بحران کاغذ، ادامه چاپ متوقف شد.
وی ضمن اشاره به رکود نشر در ایران گفت: جلد اول 10 سال پیش چاپ شد اما نیمی از تیراژ هزار جلدی آن همچنان در انبار مانده است. با این‌حال، جلدهای بعدی آماده شده و قرار است به‌زودی منتشر شوند.
رجب‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود، به همکاری‌های دیرینه ایران و ژاپن در حوزه باستان‌شناسی اشاره کرد و از پروژه‌های تحقیقاتی مشترکی چون کاوش در تخت جمشید و مطالعات میدانی در روستای خیرآباد یاد کرد.
وی به‌ویژه از همکاری مرحوم «اونو»، ایران‌شناس برجسته ژاپنی، یاد کرد که با انتخاب یک روستای ایرانی به‌عنوان محل پژوهش، آثار ماندگاری مانند «خیرآبادنامه» را خلق کرد. این اثر اکنون یکی از نمونه‌های شاخص مطالعات میدانی در حوزه جامعه‌شناسی ایران محسوب می‌شود.
رجب‌زاده افزود: دستاوردهای تحقیقاتی ژاپنی‌ها در ایران طی 50 سال اخیر نشان می‌دهد که مرودشت چگونه از یک ده کوچک به شهری بزرگ تبدیل شد. خوشبختانه نسخه فارسی این پژوهش نیز به‌زودی منتشر می‌شود.
در ادامه نشست، رجب‌زاده درباره میزان شناخت ادیبان و مخاطبان ژاپنی از ادبیات کلاسیک فارسی گفت: خیام، از استثنائات است. در میان شاعران ایرانی، کمتر کسی مانند او در ژاپن شناخته شده است.
وی همچنین به ترجمه شاهنامه با عنوان «اوشو» و ترجمه گزیده‌هایی از حافظ و مثنوی به ژاپنی اشاره کرد و گفت: گرچه برخی از این ترجمه‌ها بیشتر با سلیقه مخاطب ژاپنی تنظیم شده‌اند تا با ذائقه ایرانی، اما همچنان اقدامی ارزشمند محسوب می‌شود.
رجب‌زاده با تمایز میان مقوله ادبیات و هنر، تأکید کرد که ژاپنی‌ها با هنر ایرانی به‌ویژه خوشنویسی، نقاشی و هنرهای تجسمی ارتباط قوی‌تری برقرار کرده‌اند.
وی، از علاقه برخی شاگردانش به خوشنویسی و پایان‌نامه‌هایی با موضوع خط ایرانی خبر داد و از عکس‌های ماندگار عکاس ژاپنی «بانری نامیکاوا» از اصفهان یاد کرد که اکنون در موزه‌ای به‌نام او در ژاپن نگهداری می‌شود.
رجب‌زاده در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت آموزش رسمی ایران‌شناسی در ژاپن، به معرفی دو دانشگاه اصلی، دانشگاه مطالعات خارجی توکیو و دانشگاه اوساکا در این حوزه پرداخت.
وی بیان کرد: این دو دانشگاه، چندین دهه است که با تمرکز بر رشته‌های ایران‌شناسی و آموزش زبان فارسی، از پروژه‌های متعدد تحقیقاتی در این حوزه‌ها حمایت کرده اند.
در بخش پایانی نشست، یکی از پژوهشگران با طرح پرسشی درباره تأثیرپذیری ایران‌شناسی ژاپنی از رویکردهای اروپایی، از دکتر رجب‌زاده پرسید که آیا جریان مستقلی در ایران‌شناسی ژاپن شکل گرفته است؟
وی در پاسخ تأکید کرد که هرچند برخی محققان تحت تأثیر جریان‌های اروپایی بوده‌اند، اما در مجموع می‌توان ایران‌شناسی ژاپنی را مسیری مستقل، بومی‌شده و دارای نگاه شرقی به شرق دانست.
نشست ایران‌شناسی در ژاپن، فرصتی ارزشمند برای بازنگری در ظرفیت‌های فرهنگی، علمی و آموزشی مشترک میان دو کشور بود. رجب‌زاده، با بیش از پنج دهه تجربه زیسته در ژاپن، تصویری روشن از تلاش‌های مشترک، ظرفیت‌های مغفول و مسیرهای آینده ارائه کرد.
